بیماری آلزایمر: دیروز، امروز، فردا

بیماری آلزایمر شایع ترین و شناخته شده ترین علت خردزدودگی (دمانس) است، یک نابسامانی پیش رونده و برگشت ناپذیر مغزی که بر کارکرد شناختی شخصیت، اندیشه، ادراک و رفتار تأثیر می گذارد. بیماری آلزهایمر چهارمین علت مرگ در کشورهای غربی است. جالب است بدانیم که این بیماری تا یکصد سال پیش از این برای جامعه پزشکی ناشناخته بود و مشخصاً نامی هم نداشت. دکتر آلوییز آلزهایمر با بررسی های دقیق بالینی روانپزشکی، نوروپاتولوژیک و نوروآناتومیک چند مورد، ازجمله نخستین مورد شناخته شده این بیماری که خانمی موسوم به آگوسته دتر بود، وجود این بیماری را حدس زد و مستند نمود. سپس امیل کرپلین با آگاهی از مواردی که دکتر آلزایمر بررسی کرده بود و نیز موارد دیگری که در نخستین دهه قرن بیستم از این بیماری منتشر شده بود، نام آلزایمر را بر این بیماری نهاد. توصیف های آلزایمر و کرپلین با آنچه امروز به عنوان بیماری آلزایمر می دانیم مطابقت دارد. میکروسکوپ الکترونی، شکل شناسی کمّی و بیوشیمی پیشرفته از نیمه دوم قرن بیستم میلادی تاکنون دوره جدیدی را در پژوهش های مربوط به دمانس با توصیف فوق ساختاری و بیوشیمیایی از پلاک های پیری و نوروفیبریلری که نشانگرهای عمده بیماری آلزایمر هستند، گشوده است. پژوهش های بنیادی موجب بینش به ژنتیک مولکولی و پاتوفیزیولوژی بیماری آلزایمر شد و بر پایه یافته های بیوشیمیایی گزینش های نوین درمان داروشناختی ممکن شد. کوشش های آینده احتمالاً بیشتر بر پیشگیری از وقوع بیماری متمرکز است. استرس اکسیداتیو، یون های فلزی و پروتئین های تجمع یافته نابجا و التهاب همه از مواردی است که احتمالاً در سبب شناسی آلزایمر نقش دارند و پژوهش های آینده متمرکز بر شناخت بهتر و جلوگیری از روی دادن آن ها خواهد بود و سرانجام اینکه پیوند سلول های بنیادی که در جانوران منجر به بهبود چشمگیر در کارکرد مغز شده است می تواند راهگشای درمان بیماری آلزایمر در آینده باشد.